Αλέξανδρος Τομπάζης

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής διοργάνωσε ένα νέο κύκλο διαλέξεων Ελλήνων αρχιτεκτόνων με τίτλο «Διαλέξεις ΕΙΑ 2004». Ο κύκλος αυτός είχε ως στόχο τη διεύρυνση της πληροφόρησης γύρω από το έργο των αρχιτεκτόνων, και για τον λόγο αυτό είχαν επιλεγεί  σημαντικοί επαγγελματίες οι οποίοι κλήθηκαν να αναπτύξουν τις απόψεις τους γύρω από την ελληνική αρχιτεκτονική και γύρω από το έργο τους.

Η ελληνική αρχιτεκτονική σήμερα συνεχίζει να αποτελεί ζητούμενο. Οι διαδικασίες που σχετίζονται με την άσκηση του επαγγέλματος, η ελλιπής διεξαγωγή των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, η σχέση της αρχιτεκτονικής με τη γενικότερη οικονομική πραγματικότητα του τόπου, ο ρόλος και οι δυνατότητες της κατασκευαστικής τεχνολογίας, η σταδιακή μετατροπή των αρχιτεκτόνων σε εκτελεστές προαποφασισμένων επιλογών των κατασκευαστικών εταιριών, το πρόβλημα των ολυμπιακών έργων, η σχέση της αρχιτεκτονικής με την κοινωνία, ο προβληματικός ρόλος της ελληνικής έντεχνης αρχιτεκτονικής και αστικής παράδοσης, η σχέση της σύγχρονης αρχιτεκτονικής με την πραγματικότητα των ελληνικών πόλεων, το ζήτημα της αρχιτεκτονικής παιδείας, η σχέση της ελληνικής με τη διεθνή αρχιτεκτονική, η προβληματική στρατηγική προβολής της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ο ρόλος της κριτικής, αποτελούν θέματα που συχνά δεν υποστηρίζουν αυτή καθαυτή την σχεδιαστική έρευνα και την ανάπτυξη της συνολικής ποιότητας του αρχιτεκτονικού έργου. Η αρχιτεκτονική σήμερα στην Ελλάδα προκαλεί ακόμα ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα, και τα οποία έχουν επιλυθεί όχι μόνο στη Δύση αλλά και σε πολλές χώρες του αυτάρεσκα αποκαλούμενου «τρίτου κόσμου».

Στις απορίες αυτές επεδίωξε να δώσει απάντηση η σειρά των διαλέξεων του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής. Οι αρχιτέκτονες που προσκλήθηκαν και οι οποίοι ανήκουν σε μεγάλο βαθμό στη νεότερη γενιά, επεδίωξαν να αναπτύξουν αφενός θεωρητικές απόψεις γύρω από τα παραπάνω ζητήματα, αλλά και να διατυπώσουν τις αρχές που διέπουν την όποια προσωπική ποιητική στο πλαίσιο του δομημένου περιβάλλοντος.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΟΜΠΑΖΗΣ

Γεννήθηκε στο Καράτσι (που τότε ανήκε στις Βρετανικές Ινδίες) το 1939. Αποφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, το 1962, όπου αρίστευσε. Την περίοδο 1963–1965 ήταν επιμελητής στον Τομέα Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του ΕΜΠ. Από το 1964 έως το 1966 εργάστηκε ως επιστημονικός βοηθός του Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη, όπου ασχολήθηκε με θεωρητικές μελέτες και έρευνα. Το 1963 ίδρυσε το Γραφείο Μελετών “Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη” και είχε αναλάβει αρχιτεκτονικά έργα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το ενδιαφέρον του για τη τεχνολογία και η πρώτη πετρελαϊκή κρίση τον έσπρωξε να ασχοληθεί με τη χρήση της ηλιακής ενέργειας αρχικά και άλλων εναλλακτικών πηγών ενέργειας αργότερα. Έτσι από τη δεκαετία του ’70 και μετά ασχολήθηκε κυρίως με την αρχιτεκτονική με έμφαση στον Βιοκλιματικό Σχεδιασμό και εφάρμοσε τις αρχές αυτού σε μεγάλη κλίμακα. Αρχιτεκτονικά έργα και κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε εκδόσεις εντός και εκτός Ελλάδος, σε αρχιτεκτονικά περιοδικά, τον ημερήσιο και περιοδικό τύπο καθώς και σε πρακτικά συνεδρίων. Είχε λάβει μέρος ως κριτής σε πολλούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, και σε επιτροπές ειδικών σε θέματα εναλλακτικών πηγών ενέργειας.

Η παρουσίαση έγινε σε δύο ενότητες:

• Στην πρώτη ενότητα παρουσιάστηκαν διάφορες σκέψεις για την αρχιτεκτονική όπως το τι έχουμε να μάθουμε από την ανώνυμη αρχιτεκτονική, την παγκοσμιότητα ή μη του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, την ολοένα διευρυνόμενη επικοινωνία, την επιδερμίδα του κτιρίου, την έννοια του “Less is beautiful”, τη χρήση του ανέμου, τη μη γραμμικότητα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, κ.λπ.
• Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάστηκαν έργα του γραφείου Τομπάζη που έχουν προκύψει από τη συμμετοχή του σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.