Τα “Αρχιτεκτονικά Θέματα” (1967-2013), μαζί με τη δίδυμη επιθεώρηση «Θέματα Χώρου + Τεχνών» (1970-2013), υπήρξαν από τα σημαντικότερα εκδοτικά επιτεύγματα, αφήνοντας το στίγμα τους αδιάλειπτα επί σχεδόν 60 χρόνια, στη σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική. Η έκδοση τους αποτελεί μια ιστορική μαρτυρία, μια συστηματική καταγραφή αλλά και κριτική αποτίμηση της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής, συμβάλλοντας στο εγχείρημα του πολιτιστικού εκσυγχρονισμού της χώρας, με τις ποικίλες τοποθετήσεις και εκφάνσεις του.

Στα “Αρχιτεκτονικά Θέματα” δημοσιεύτηκαν κείμενα Ελλήνων και ξένων ιστορικών και θεωρητικών της αρχιτεκτονικής και παρουσιάστηκε το έργο όλων των σημαντικών Ελλήνων αρχιτεκτόνων μέσα από ετήσιες παρουσιάσεις και μονογραφίες.

Στα “Θέματα Χώρου + Τεχνών” η αρχιτεκτονική εμπλουτίστηκε, όπως διαφαίνεται και από τον τίτλο, επιπροσθέτως με αναφορές στη τρέχουσα εικαστική δραστηριότητα, αλλά και στις εφαρμοσμένες τέχνες και στο βιομηχανικό σχέδιο. Η έκδοση τους αποτελούσε ένα σημαντικό γεγονός που αναμενόταν με μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς στις δεκαετίες του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα αποτελούσε ένα μοναδικό σημείο αναφοράς.

Ο Ορέστης Δουμάνης, ιδρυτής και εκδότης των περιοδικών “Αρχιτεκτονικά Θέματα” και “Θέματα Χώρου + Τεχνών” ήταν ένας πολιτικός μηχανικός, με ευρεία εποπτεία και μεγάλο ενδιαφέρον για την αρχιτεκτονική και τις τέχνες, παρακολουθώντας τα τεκταινόμενα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, επισκεπτόμενος τις μεγάλες αρχιτεκτονικές και εικαστικές εκθέσεις στην Ευρώπη.

Με την πάροδο των ετών, η ανάγκη ψηφιοποίησης των δύο περιοδικών γινόταν ολοένα και πιο επιτακτική, λόγω της έλλειψης διαθεσιμότητας των τευχών στην αγορά. Η ψηφιοποίηση και αποδελτίωση όλων των τευχών και των παράλληλων εκδόσεων του Ορέστη Δουμάνη πραγματοποιήθηκε το 2024 από την αρχειονόμο Χαρά Ζώτου για το ΕΙΑ, υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού. Το όλο εγχείρημα είχε σαν στόχο τη δημιουργία του ακόλουθου ιστότοπου αρχειοθέτησης και παρουσίασης αυτών των τεκμηρίων, προσφέροντας μια εύχρηστη διεπαφή στους χρήστες, οι οποίοι θα μπορούν να επιλέγουν τον τίτλο, τον συγγραφέα ή το θέμα ενός άρθρου και να περιηγούνται με ευκολία μέσα στα περιεχόμενα και να διαβάζουν τα άρθρα που επιθυμούν, με την ενσωμάτωση προηγμένων λειτουργιών αναζήτησης και φιλτραρίσματος.

Το σύνολο του ψηφιοποιημένου αρχείου είναι διαθέσιμο εδώ.

Η 6η αρχιτεκτονική εκδήλωση της σειράς “Material Matters”, σε διοργάνωση του ek magazine, θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 16 Μαΐου, στο Μέγαρο Μουσικής.
Η εκδήλωση τελείται υπό την αιγίδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής.

Στόχος των εκδηλώσεων Material Matters είναι η ανάδειξη της σημασίας μιας σειράς σύγχρονων και παραδοσιακών υλικών και των εφαρμογών τους στην αρχιτεκτονική, μέσα από τις θεωρητικές προσεγγίσεις και το έργο Ελλήνων αρχιτεκτόνων. Με αφετηρία την ιστορία του κάθε υλικού και τα κατασκευαστικά ή εκφραστικά του χαρακτηριστικά, οι παρουσιάσεις εστιάζουν στις  δυνατότητες αξιοποίησής του με σύγχρονους όρους, όπως αυτοί διαμορφώνονται από τις οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις.

Το Material Matters Vol.6 είναι αφιερωμένο σε μία οικογένεια υλικών με σταθερή σημασία για την ελληνική αρχιτεκτονική: Μάρμαρο και Πετρώματα.
Δέκα ομιλητές από τον χώρο της αρχιτεκτονικής και του design θα αναλύσουν τον ρόλο του μαρμάρου και των πετρωμάτων στην αρχιτεκτονική, τόσο στο έργο τους όσο και σε επιλεγμένα έργα άλλων αρχιτεκτόνων, σε ενδιαφέρουσες 10λεπτες παρουσιάσεις.

Οι ομιλητές στη φετινή εκδήλωση είναι οι:
– Δημήτρης Τσίγκος | Omniview Design
– Στέλλα Πιερή | Pieris architects
– Νίκη και Ζωή Μοσκόφογλου | On entropy
– Διονύσης Σοτοβίκης | Workshop Dionisis Sotovikis
– Λαμπρινή Λύρου | Desypri-Misiaris Architecture
– Ελένη Τσιγαρίδα | Etsi Architects
– Βαγγέλης Μπόνιος | Studio Bonarchi
– Νατάσσα Δεληγιάννη, Γιώργος Σπυρίδωνος | React Architects
– Πάνος Ηλιόπουλος | μέλος Δ.Σ. του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Μαρμάρου
– Γιάννης Γιαννούτσος | Επίκουρος Kαθηγητής ΕΜΠ

Για να παρευρεθείτε στην εκδήλωση κάντε εγγραφή εδώ.

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής διοργανώνει μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα «Παρελθόν και μέλλον στην αρχιτεκτονική ενημέρωση», με αφορμή την ψηφιοποίηση των περιοδικών ‘Αρχιτεκτονικά Θέματα’ και ‘Θέματα Χώρου+Τεχνων’, την Πέμπτη 5 Ιουνίου και ώρα 6:30μ.μ., στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138).

Τα ‘Αρχιτεκτονικά Θέματα’ (1967-2013), μαζί με τη δίδυμη επιθεώρηση ‘Θέματα Χώρου + Τεχνών’ (1970-2013), υπήρξαν από τα σημαντικότερα εκδοτικά επιτεύγματα, αφήνοντας το στίγμα τους αδιάλειπτα επί σχεδόν 60 χρόνια, στη σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική. Συνδύασαν με ιδανικό για τα ελληνικά δεδομένα τρόπο τη δημοσιότητα του αρχιτεκτονικού έργου σε όλες τις κλίμακες με την ιστορία, τη θεωρία και την κριτική της αρχιτεκτονικής και ανοίγματα στις καλές και τις εφαρμοσμένες τέχνες. Βρήκαν ξεχωριστή θέση στις βιβλιοθήκες των περισσότερων αρχιτεκτόνων εκείνης της εποχής και στα ράφια της διδασκαλίας, τροφοδοτώντας με πληροφορία και σκέψη.

Ο κύκλος τους έκλεισε, αλλά η ψηφιοποίηση ανοίγει ένα καινούργιο κύκλο προσβασιμότητας που ανήκει στη δική μας εποχή. Σε αυτή την εποχή, η πληροφορία αλλά και η σκέψη της αρχιτεκτονικής αναδύονται και διαχέονται με άλλους τρόπους και οι περιοδικές εκδόσεις έχουν αποκτήσει νέα μορφή. Η προσωπική περιπέτεια του Ορέστη Δουμάνη ήταν ηρωική και ανήκει σε ένα μεγάλο βαθμό στην ιστορία, αλλά η ενημέρωση κινείται ακόμα με δημιουργικές δυνάμεις ‘στρατευμένων’ συνεργατών, ακόμα και αν εκφράζεται στο διαδίκτυο με ψηφιακά και άλλα μέσα.

Το ρητορικό ερώτημα της πρωτοβουλίας που θα αναλάμβανε για αρχιτεκτονική ενημέρωση ο Ορέστης Δουμάνης αν ήταν σήμερα τριαντάρης είναι κρίσιμο και ψάχνει φιλόδοξη απάντηση. Έχουμε το παρελθόν της αρχιτεκτονικής ενημέρωσης, αλλά ποιο είναι το μέλλον της; Δεν μένουμε στο παρόν, που είναι εύκολο να περιγράψουμε. Μπορούμε να προβάλουμε το ερώτημα σε βάθος δεκαετίας, αν όχι περισσότερο; Βλέποντας μακριά, μπορούμε να εκτιμήσουμε καλύτερα το παρόν και το παρελθόν του.

ΟΜΙΛΗΤΕΣ
Πάνος Δραγώνας –  Καθηγητής Παν. Πατρών
Γιώργος Τζιρτζιλάκης – Ομότιμος καθηγητής Παν. Θεσσαλίας
Στέλιος Γιαμαρέλος – Καθηγητής Bartlett School of Architecture
Δημήτρης Παπανικολάου – Επίκουρος καθηγητής ΕΜΠ
Μελίνα Αρβανίτη-Πολλάτου – Αρχισυντάκτρια/ Αρθρογράφος

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ
Παναγιώτης Τουρνικιώτης – Ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ
Ηλίας Κωνσταντόπουλος – Ομότιμος καθηγητής Παν. Πατρών
Κώστας Τσιαμπάος –  Αναπληρωτής καθηγητής ΕΜΠ

Η είσοδος θα είναι ελεύθερη και δεν απαιτείται προκράτηση θέσης.

Ο Πάνος Δραγώνας είναι αρχιτέκτων και Καθηγητής Αρχιτεκτονικού & Αστικού Σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Υπήρξε Ειδικός σύμβουλος και Επιμελητής εκδόσεων των Αρχιτεκτονικών Θεμάτων και των Θεμάτων Χώρου + Τεχνών από το 2001 έως το 2013.

Ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης είναι ομότιμος καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Με την έναρξη της συνεργασίας του στα “ΑΘ” και τα “ΘΧΤ” κινήθηκε όχι στο ανταγωνιστικό χάσμα αλλά στην ιδρυτική πολική ταλάντευση μεταξύ αρχιτεκτονικής και σύγχρονης τέχνης.

Ο Στέλιος Γιαμαρέλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στην Bartlett School of Architecture, University College London. Είναι ο συγγραφέας των βιβλίων Critical Regionalism Abroad: Aris Konstantinidis without Greece (Ζυρίχη: gta Verlag, 2025) και Resisting Postmodern Architecture: Critical Regionalism before Globalisation (Λονδίνο: UCL Press, 2022).

Ο Δημήτρης Παπανικολάου είναι Επίκουρος Καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ με αντικείμενο την επίδραση της τεχνολογίας της πληροφορίας και επικοινωνίας στην αντίληψη, χρήση, διαχείριση και σχεδιασμό του αρχιτεκτονικού και αστικού χώρου. Είναι μέλος της Συντακτικής Ομάδας και επιμελητής του τρέχοντος τεύχους του επιστημονικού περιοδικού Technology | Architecture + Design (TAD) και έχει διατελέσει μέλος της Συντακτικής Ομάδας του περιοδικού International Journal of Architectural Computing (IJAC).

Η Μελίνα Αρβανίτη-Πολλάτου ζει και εργάζεται ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και τη συγγραφή, τα υλικά και τις λέξεις. Από το 2020 είναι αρχισυντάκτρια και αρθρογράφος στο αρχιτεκτονικό περιοδικό Archisearch. Το 2022, δημιούργησε την πλατφόρμα Archt. αποσκοπώντας να ενσταλάξει ποιητικές εικόνες και εγγραφές στο σώμα της πόλης και της αρχιτεκτονικής, με επίκεντρο την Αθήνα.

ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Αrchetype.gr, Αrchisearch.gr, Αlumini.gr, DOMa, Glassforum

ΧΟΡΗΓΟΣ ΖΥΘΟΥ
Babel Brewery

Η εκδήλωση πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη και αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.