Κατάλογος 10ης Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων

Διαθέσιμο.
Παραγγελία: info@heliarch.gr

ISBN: 978-618-83352-6-4
ΣΕΛΙΔΕΣ: 136
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21×28 εκ.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ: FINE DESIGN

ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του για την προβολή της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής, διοργανώνει την 10^η  Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων, τον Δεκέμβριο του 2020, στο Μουσείο Μπενάκη.

Η 10^η Biennale έχει ένα ιδιαίτερο επετειακό χαρακτήρα, καθώς παρουσιάζεται 25 χρόνια μετά από την 1^η Biennale, που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1995, παράλληλα με την ίδρυση του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής. Γι’ αυτό τον λόγο η Κριτική Επιτροπή συστάθηκε από τους διακριθέντες αρχιτέκτονες της πρώτης Biennale, Κώστα Αδαμάκη, Ζήση Κοτιώνη και τον Δημήτρη Ποτηρόπουλο (ο οποίος δυστυχώς λόγω απρόβλεπτης αιτίας δεν μπόρεσε  να συμμετάσχει), από τον Νίκο Βρατσάνο, εκ των επιμελητών της πρώτης, και από την Σοφία Τσιράκη, μέλος του ΔΣ του ΕΙΑ.  Η καθιέρωση του θεσμού της Biennale πριν από ένα τέταρτο του αιώνα, αποτέλεσε μία πρωταρχική  πρωτοβουλία του ΕΙΑ, με στόχο την ενθάρρυνση των νέων αρχιτεκτόνων και την ανάδειξη του έργου τους μέσω εκθέσεων, ημερίδων και δημοσιεύσεων. Στο διάστημα των 25 αυτών ετών, στις Biennale συμμετείχαν εκατοντάδες αρχιτέκτονες, πολλοί από τους οποίους διακρίθηκαν μετέπειτα ως επαγγελματίες και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι. Στους συνοδευτικούς καταλόγους, που συγκροτούν ένα σημαντικό τεκμήριο της σύγχρονης Ελληνικής αρχιτεκτονικής, ιχνογραφούνται τα πρώτα έργα, οι αντιλήψεις και πρακτικές της νέας γενιάς.

Οι 82 συμμετοχές που υποβλήθηκαν φέτος, εν μέσω της πανδημίας, αναδεικνύουν μία ιδιαίτερη όψη της πρόσφατης αρχιτεκτονικής παραγωγής. Από το σύνολο των μελετών που κατατέθηκαν και θα παρουσιαστούν στην έκθεση και τον κατάλογο της Biennale, η Κριτική Επιτροπή επέλεξε ομόφωνα 40, ως τις πλέον αξιόλογες. Ανάμεσα τους διέκρινε πέντε άρτια, συνθετικά και κατασκευαστικά, πραγματοποιημένα έργα, μικρής και μεσαίας κλίμακας.

Φέτος οι συμμετοχές προέρχονται σε μεγάλο βαθμό εκτός της Αττικής, από την Πελοπόννησο, την Στερεά και Νησιωτική Ελλάδα, και ιδιαίτερα από την Κρήτη. Εντυπωσιακό είναι το ποσοστό μελετών εκτός Ελλάδας, κυρίως από την Κύπρο, αλλά και από την Νέα Υόρκη, την Κοπεγχάγη, το Στρασβούργο, την Μοζαμβίκη και το Βιετνάμ.   Οι μη υλοποιημένες μελέτες συνολικά υπερβαίνουν τον αριθμό των πραγματοποιημένων έργων, αποτελώντας τα δύο τρίτα του συνόλου, περιλαμβανομένων και των συμμετοχών σε διαγωνισμούς. Η πληθώρα των μη υλοποιημένων μελετών συμβαδίζει με το γεγονός ότι έχουν εκπονηθεί από πολύ νέους αρχιτέκτονες, σε σχέση με προηγούμενες χρονιές. Η ώριμη αντιμετώπιση δύσκολων συνθετικών ζητημάτων από αρχιτέκτονες, πολλοί από τους οποίους δεν έχουν ακόμα υλοποιήσει τα πρώτα τους έργα, αποτελεί ένα ελπιδοφόρο μήνυμα της νέας γενιάς. Ας σημειωθεί ότι αρκετά από τα έργα θέτουν επίκαιρα περιβαλλοντικά και ενεργειακά ζητήματα στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Από τις λοιπές μελέτες το μεγαλύτερο ποσοστό των συμμετοχών αποτελεί η ατομική και συλλογική κατοικία, όπως ήταν και σε προγενέστερες Biennale. Σε ότι αφορά τις πραγματοποιημένες κατοικίες, πρόκειται για λιτές συνθέσεις, χαρακτηριστικές της σύγχρονης ελληνικής αλλά και ευρωπαϊκής μεσογειακής  αρχιτεκτονικής.

Αν και συνολικά δεν παρατηρείται στον ίδιο βαθμό το ενδιαφέρον για τοπιακές διαμορφώσεις, αστικές και υπαίθριες, που είχαμε διαπιστώσει στην ένατη Biennale, σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στην ρομαντική ενατένιση της θέας – όχι την ηρωική και μελαγχολική  ενός Caspar David Friedrich ή ενός Karl Friedrich Schinkel – αλλά την ήπια, καλιφορνέζικη και μεσογειακή εκδοχή της.  Η οριζοντιότητα των συνθέσεων, όπου η θέα αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο της απόδρασης, της φυγής από την πόλη, μας στρέφει ξανά στις εικόνες των Case study houses του Julius Shulman, και στους πρωτοπόρους Έλληνες αρχιτέκτονες της δεκαετίας του 1960.

Ενώ οι διακρίσεις αποδόθηκαν από την επιτροπή σε ποιοτικά πραγματοποιημένα έργα, τα μη υλοποιημένα έργα συνιστούν αρχιτεκτονικές αναπαραστάσεις μελλοντικής κατοίκησης, στις περισσότερες από οποίες κυριαρχεί μία αίσθηση ατμοσφαιρικότητας, ίσως και μελαγχολίας. Αντίθετα από τα γυαλιστερά renders της πρώτης ψηφιακής εποχής, μία αχλύς καλύπτει σαν πέπλο τις πολύ προσωπικές προτάσεις αρχετυπικών χώρων – του περάσματος, του ιερού, του εδάφους – ιδιαίτερα στο τοπίο, όπως για παράδειγμα στις συμμετοχές του διαγωνισμού διαμόρφωσης του Λυκαβηττού στην Αθήνα, ή του διαγωνισμού ιδεών για το Κέντρο Αποτέφρωσης Νεκρών στην Πάτρα. Αυτό το θάμβος από αχνά επάλληλα επίπεδα, δημιουργεί την εντύπωση μιας ευαισθησίας και μιας αναμονής, μιας ελπίδας και μιας ανησυχίας ταυτόχρονα. Οι αρχιτεκτονικές αυτές αναπαραστάσεις, είναι πειραματισμοί σε κλίμακες μεγαλύτερες από αυτές που έχουν προλάβει να υλοποιήσουν οι νέοι αρχιτέκτονες, εικόνες μιας πιθανής μελλοντικής πρακτικής. Μπορούμε άραγε να δούμε σήμερα μέσα από αυτό το θάμβος τι επίκειται; Τι θα ακολουθήσει μετά το zoom-out;

Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλα τα μέλη της Κριτικής επιτροπής για την ευσυνειδησία με την οποία πραγματοποίησαν το έργο της αξιολόγησης, και για τα κείμενα τους στα οποία αναπτύσσουν το σκεπτικό της κρίσης και διατυπώνουν ουσιαστικά ερωτήματα για την αρχιτεκτονική ως στοχαστική δημιουργία και παραγωγική διαδικασία, καθώς και για τον ρόλο των αναπαραστατικών μέσων στην εποχή μας.

Επίσης θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τους συντελεστές αυτής της Biennale, που κάτω από ασφυκτική χρονική πίεση, έφεραν άρτια εις πέρας την οργάνωση της εκδήλωσης, τους αρχιτέκτονες και μέλη του ΔΣ του ΕΙΑ, Σοφία Τσιράκη και Αλέξανδρο Ζώμα, την διευθύντρια του Ινστιτούτου Χριστίνα Παπαδημητρίου, και την Ιωάννα Κωστίκα για τον πάντοτε καλαίσθητο σχεδιασμό του Καταλόγου.

Ηλίας Κωνσταντόπουλος

Πρόεδρος ΕΙΑ