Κατάλογος Βραβείου Αρχιτεκτονικής 2022

Διαθέσιμο.
Παραγγελία: info@heliarch.gr

ISBN: 978-618-83352-7-1
ΣΕΛΙΔΕΣ: 128
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 23×33 εκ.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ: FINE DESIGN

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ(απόσπασμα)

Τι σημαίνει ένα Βραβείο Αρχιτεκτονικής;

Αυτή την ερώτηση έθεσε ξανά το Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής το 2022, 22 χρόνια μετά από την θέσπιση των πρώτων Βραβείων Αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.

Στα πρώτα αυτά βραβεία του 2000 ο πρόεδρος του ΕΙΑ Νίκος Καλογεράς σημείωνε πως ‘ο βασικός σκοπός ενός βραβείου είναι η αναγνώριση της ποιότητας ενός επιτεύγματος στο πεδίο στο οποίο αναφέρεται το βραβείο, πράγμα που σημαίνει όχι μόνο βράβευση του αποτελέσματος αλλά και της προσπάθειας όλων εκείνων που συνέβαλαν στην πραγματοποίηση’, και ότι ‘το γεγονός ότι τα βραβεία απονέμονται στα κτίρια και όχι σ’ ένα από τους δημιουργούς τους, αποτελεί πρόσθετο λόγο ώστε οι κρίνοντες να τα επισκεφθούν και να συζητήσουνε μ’ εκείνους που ζουν σ’ αυτά.’

Τα βραβεία αφορούσαν σε τρεις κατηγορίες έργων, Ι. Ιδιωτική κατοικία, ΙΙ. Έργα του Δημοσίου, ΙΙΙ. Έργα Επαγγελματικής και Κοινής Χρήσης, ενώ το 2013 ενοποιήθηκαν τα ΙΙ και ΙΙΙ και προστέθηκε η κατηγορία των Αποκαταστάσεων, που αποτελούσε ήδη ένα νέο και αυξανόμενο πεδίο απασχόλησης των αρχιτεκτόνων.

Ως κριτήρια επιλογής αναφέρονται τα εξής: ‘Στόχος των βραβείων είναι η επισήμανση και η ανάδειξη εκείνων των σύγχρονων αρχιτεκτονικών πραγματοποιήσεων των οποίων ο κατασκευαστικός, τυπολογικός και μορφολογικός χαρακτήρας, καθώς και η ένταξη στο περιβάλλον, συνθέτουν μια δημιουργική πρόταση με ανανεωτικά στοιχεία, στο πλαίσιο του υφιστάμενου δομημένου περιβάλλοντος.’

Στην αρχή της τρίτης χιλιετίας η θεσμοθέτηση των Βραβείων αποσκοπούσε στην ανύψωση του επιπέδου των υλοποιημένων έργων, συνθετικής, κατασκευαστικής και αισθητικής, μέσω της προβολής τους με εκδόσεις εκθέσεις και ημερίδες, σε ένα πλαίσιο ευγενούς άμιλλας που θα πρόβαλε το σύνολο των συμμετοχών και τα βέλτιστα κατά τη γνώμη της εκάστοτε κριτικής επιτροπής.

Οι διαπιστώσεις των εκάστοτε επιτροπών, όλων ανεξαιρέτως των προηγούμενων διοργανώσεων, όπως και της φετινής, παραμένουν οι ίδιες, φανερώνοντας ορισμένες σταθερές της σύγχρονης αρχιτεκτονικής παραγωγής στην Ελλάδα: την ποσοτική και ποιοτική πρωτοκαθεδρία της ιδιωτικής, κυρίως εξοχικής  κατοικίας, και την  σχεδόν πλήρη απουσία σημαντικών έργων του δημοσίου και διαμορφώσεων αστικών δημόσιων χώρων – παρόλο που την τελευταία εικοσαετία έχει εκπονηθεί πλήθος διαγωνισμών, οι περισσότεροι εκ των οποίων δυστυχώς παραμένουν μη υλοποιημένοι. Φέτος συγκεκριμένα, από τις 96 συμμετοχές που κατατέθηκαν, οι 54 ανήκουν στην κατηγορία της κατοικίας και οι λοιπές κυρίως σε έργα κοινής χρήσης και διαμορφώσεις εσωτερικών χώρων.

Η πολιτεία δεν ενδιαφέρεται για τον δημόσιο χώρο και η ελληνική κοινωνία επενδύει τις καλύτερές της δυνάμεις σε ιδιωτικά έργα, σε αντίθεση με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου τα δημόσια έργα αποτελούν πηγή εθνικής και τοπικής υπερηφάνειας, προσφέροντας καλύτερες συνθήκες καθημερινής διαβίωσης, σε ένα ποιοτικό περιβάλλον, στους πολίτες. Εμείς ιδιωτεύουμε και δεν επενδύουμε στον κοινό μας, δημόσιο χώρο.

Μπορεί ως εκ τούτων να διατυπωθεί ένας συγκροτημένος λόγος μέσα από τα συγκεκριμένα παραδείγματα που υποβάλλονται, που να είναι  υποδειγματικός για την ελληνική αρχιτεκτονική σήμερα;

Η εποχή μας φαίνεται να κυμαίνεται ανάμεσα σε δύο παραδείγματα, ανάμεσα σε μια αρχιτεκτονική της φαντασμαγορίας, με εντυπωσιακά κτήρια υψηλής ποιότητας και προϋπολογισμού, και σε μια αρχιτεκτονική που θέτει ως προτεραιότητα κοινωνικά και ενεργειακά περιβαλλοντικά ζητήματα. Η ποσότητα επηρεάζει την ποιότητα των κατασκευών αλλά κυρίως το περιβάλλον, και αν οι πλανητικές μεγαλουπόλεις έχουν να αντιμετωπίσουν στεγαστικά ζητήματα σε αφάνταστες κλίμακες, η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα έχει να αντιμετωπίσει το ζήτημα της λαίλαπας του τουρισμού σε σχέση με την ύπαιθρο και τις παρεμβάσεις στο φυσικό τοπίο. Μέσα από αυτά τα ερωτήματα που θέτει η εποχή μας αναδεικνύεται περισσότερο από κάθε άλλη φορά ως μείζον, κεντρικό ζήτημα της αρχιτεκτονικής αυτό του πλαισίου αναφοράς / περιβάλλοντος, ως context (όχι ως μεταμοντέρνου contextual formalism).

Το ζήτημα του context είναι αυτό που βρίσκεται στην καρδιά του σκεπτικού που ανέπτυξε κατά τη διαδικασία η επιτροπή επιλογής.

Τα φετινά βραβεία διαφέρουν από άλλες χρονιές, με την θέσπιση του Βραβείου Αρχιτεκτονικής, καθώς τα μέλη των κριτικών επιτροπών, μην έχοντας την επιλογή βράβευσης έργων που εμπίπτουν σε διαφορετικά προγράμματα και κατηγορίες οφείλουν να διατυπώσουν ένα σκεπτικό κρίσης που να αποτελεί  έναν παραδειγματικό λόγο στην παρούσα συγκυρία.

Η διατύπωση όμως κριτήριων, παρά την συνήθη παράθεση τους πριν από οποιαδήποτε διαγωνιστική διαδικασία, στην πραγματικότητα δεν προϋπάρχουν, αλλά προκύπτουν κατά την κρίση, μέσα από την ανίχνευση των προθέσεων και των αντινομιών των αρχιτεκτόνων, αλλά και των μελών της επιτροπής στην προσπάθεια τους να συγκλίνουν σε ένα αποτέλεσμα, όπως συνδιαμορφώνονται από-, και σε διάλογο με-, τα έργα που έχουν υποβληθεί.

Ένα αρχιτεκτονικό έργο, δεν κρίνεται ως ένα απλό άθροισμα των τριών κριτηρίων του Βιτρουβίου, αλλά αποτελεί πολύ πιο σύνθετο κατασκευαστικό-χωρικό-κοινωνικό-οικονομικό-πολιτιστικό-αισθητικό-βιωματικό εγχείρημα – πολύ-παραγοντικό, όπως δεν κουραζόταν να το περιγράφει ο Δημήτρης Φατούρος. Σημαντικό εργαλείο σε αυτή την προσπάθεια, πέρα από τα σχέδια και τις φωτογραφίες που υποβάλλονται αποτελεί η επίσκεψη των έργων, η εμπειρία του κατασκευασμένου και βιωμένου χώρου, που εμπλουτίζεται με την εκ του σύνεγγυς συζήτηση με τους αρχιτέκτονες, τους ιδιοκτήτες και τους χρήστες.

Αυτή θεωρούμε ότι είναι η μεγαλύτερη συμβολή του Βραβείου Αρχιτεκτονικής του ΕΙΑ, αν μπορεί να συνεισφέρει στο ελάχιστο σε μία  ουσιαστική συζήτηση για την αρχιτεκτονική σήμερα. Η απρόσμενη απονομή του Βραβείου ισοδύναμα σε δύο έργα, το 2022, καθώς και οι λοιπές διακρίσεις έργων στην πόλη και το ύπαιθρο, οφείλεται στη δυναμική αυτής της διεργασίας.

………