Χρήστος Παπούλιας (1953-2024)

Λίγα λόγια για ένα πολύ αξιόλογο αρχιτέκτονα.

Γνώρισα τον Χρήστο Παπούλια πριν από πολλά χρόνια μέσα από τη παρέα του «Τεύχους», μαζί με τον Γιώργο Τζιρτζιλάκη, τον Γιώργο Σημαιοφορίδη και τον Τάκη Κουμπή. Τελευταία φορά που τον συνάντησα ήταν στα γυρίσματα της σειράς ‘Από Αγκάθι Ρόδο’ της ΕΡΤ, με θέμα την επανάχρηση στο δικό του «Θησείον – Ένα θέατρο για τις Τέχνες», στην οδό Τουρναβίτου στην Αθήνα.

Ο Χρήστος ήταν ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, και συμμετείχε ενεργά από το 1994 στις πρώτες διοργανώσεις του.

Το 1998, στο κείμενο του, ως μέλος της κριτικής επιτροπής της δεύτερης Biennale  Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων του ΕΙΑ (επιμ. Π. Δραγώνα), ο Παπούλιας ήδη επισημαίνει το καίριο πρόβλημα που ταλανίζει την σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική: «Η πολιτεία, οι θεσμοί και η κοινωνία μας δεν παρουσιάζουν ακόμα δείγματα ευαισθησίας˙ η αρχιτεκτονική παιδεία και κατ’ επέκταση η καλή αρχιτεκτονική δεν ανήκουν στις προτεραιότητες της ελληνικής κοινωνίας».

Δημιουργός με κριτική σκέψη και συνθετική δεινότητα, συγκαταλέγεται ανάμεσα στους αρχιτέκτονες της μεγάλης έκθεσης «Αρχιτεκτονική του 20^ου αιώνα: Ελλάδα» που πραγματοποιήθηκε το 1999 στο Γερμανικό Μουσείο Αρχιτεκτονικής DAM στη Φρανκφούρτη. Η πρώτη του κατοικία ‘Πήγασος’, στους πρόποδες του Ελικώνα στη Λειβαδιά, περιλαμβάνεται ανάμεσα στα 113 επιλεγμένα από το ΕΙΑ έργα της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής. Αν και αντιπροσωπευτική μιας χαρακτηριστικής τάσης της περιόδου, η κατοικία αυτή δεν ικανοποιεί πλέον τον Χρήστο Παπούλια όταν δημοσιεύεται, καθώς κινείται ήδη προς άλλους δρόμους.

Ακολουθούν μονοκατοικίες όπως αυτές στην Ύδρα, στην Τήνο, κ.α., και ιδιαιτέρα ως επιστέγασμα της πορείας του η μοναδική, εκτός διαγωνισμού πρόταση του για ένα ‘Εριχθόνειο’ Μουσείο της Ακρόπολης και τα ‘Αστικά Δωμάτια’ στην Ljubljana, δίπλα στα έργα του μεγάλου J. Plecnik. Οι δύο αυτές ξεχωριστές προτάσεις αποτελούν σημαντικές συνεισφορές στην αρχιτεκτονική σκέψη, που έχουν απασχολήσει και τιμήσει με κριτικά κείμενα τους προσωπικότητες όπως ο K. Frampton στο βιβλίο «Υπερτόπος».

Είναι μια αδυναμία μας, αλλά ίσως και μια ελπίδα, η επιστροφή στα κείμενα και τα έργα του Χρήστου Παπούλια, του οποίου η απώλεια μας κεντρίζει ξανά το ενδιαφέρον να μελετήσουμε και να αντλήσουμε κάτι από την ευαισθησία του, και την έμπρακτη διατύπωση ενός μεστού αρχιτεκτονικού λόγου.

‘Sempre Iniziare’: ας κλείσει το μικρό αυτό σημείωμα στη μνήμη του με τα λόγια για ένα ‘αέναα νέο ξεκίνημα’, έτσι όπως τιτλοφορεί τις «Σημειώσεις για την αρχιτεκτονική του Χρήστου Παπούλια», ο κοινός φίλος Yehuda Safran.

Ηλίας Κωνσταντόπουλος

---

Φωτογραφία: © Σπύρος Στάβερης