Αποτελέσματα διαγωνισμού 11ης Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του για την ανάπτυξη της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής, προκήρυξε διαγωνισμό επιλογής έργων για την 11^η Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων. Στόχος των εκδηλώσεων της Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων, που οργανώνεται από το Ινστιτούτο κάθε δύο χρόνια, είναι η συγκέντρωση ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος των δραστηριοτήτων των νέων αρχιτεκτόνων, η ανάδειξη νέων δημιουργών και η ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής σκέψης και την παραγωγή αρχιτεκτονικού έργου στην Ελλάδα σήμερα.

Στη Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων γίνονται δεκτές προτάσεις από αρχιτέκτονες ηλικίας έως και 45 ετών, που αφορούν υλοποιημένα έργα αλλά και μη υλοποιημένες προτάσεις, υπό τον όρο ότι αυτές αντιστοιχούν σε πραγματικές αναθέσεις μελετών ή διακρίσεις σε διαγωνισμούς. Δεν επιτρέπεται η υποβολή σπουδαστικών εργασιών. Όλες οι συμμετοχές δημοσιεύονται σε σχετικό κατάλογο που εκδίδει το Ε.Ι.Α.

Η πενταμελής Κριτική Επιτροπή της 11ης Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων αποτελείται από τους Αναστάσιο Κωτσιόπουλο, ομότιμο καθηγητή Α.Π.Θ. (συντονιστή), Αναστάσιο Τέλλιο, καθηγητή Α.Π.Θ., Κωνσταντίνο Μωραΐτη, ομότιμο καθηγητή Ε.Μ.Π., Μόρφω Παπανικολάου, αρχιτέκτονα I.U.A.V. και Δημήτρη Θωμόπουλο, αναπληρωτή καθηγητή Α.Π.Θ. Ως αναπληρωματικά μέλη ορίστηκαν οι Σταύρος Γυφτόπουλος, καθηγητής Ε.Μ.Π. και Αλκμήνη Πάκα, καθηγήτρια Α.Π.Θ.

Η Κριτική Επιτροπή εξέτασε διεξοδικά τα 165 έργα και προτάσεις που υποβλήθηκαν, τα κατέταξε ανάλογα με την ποιότητά τους αρχικώς σε τρεις ενότητες, τις οποίες εν συνεχεία συνέπτυξε σε δύο, και προχώρησε στις εξής γενικές διαπιστώσεις:

1. Ο μεγάλος αριθμός έργων και προτάσεων που υποβλήθηκαν επιτρέπει να σχηματιστεί μια εικόνα εξαιρετικά αισιόδοξη για την αρχιτεκτονική δημιουργία και πράξη, δεδομένου ότι αφορά τη δουλειά νέων σε ηλικία αρχιτεκτόνων, ενώ και το επίπεδο του συνόλου των έργων και μελετών που υποβλήθηκαν είναι εν γένει υψηλό. Η Επιτροπή θεώρησε ότι περίπου το επίπεδο του 25% των έργων και προτάσεων είναι αδιαμφισβήτητα υψηλό και επομένως τα έργα και οι προτάσεις αυτές μπορούν να θεωρηθούν ως διακριθείσες, ενώ το επίπεδο του υπολοίπου 75% είναι κατά περίπτωση περισσότερο ή λιγότερο υψηλό, αλλά σίγουρα ενδιαφέρον.
2. Από πλευράς κλίμακος και θεματολογίας, κυριαρχούν οι ανακαινίσεις αστικών και εξοχικών κατοικιών, όπως και οι νέες εξοχικές κατοικίες οι οποίες, σε ορισμένες περιπτώσεις, στεγάζουν δραστηριότητες τουριστικού χαρακτήρα. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η παρουσία μελετών τοπίου και αστικών αναπλάσεων, κατά κανόνα προϊόντων διαγωνισμών που δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί, ενώ περιορισμένη είναι η παρουσία κτηρίων και μελετών δημοσίου χαρακτήρα, καθώς και κτηρίων μεγάλου μεγέθους ή συνθετότητας. Επιμένοντας ιδιαίτερα στην παρουσία μελετών που αντιστοιχούν σε βραβεύσεις ή σε ενδιαφέρουσες συμμετοχές σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, πανελλήνιους ή και διεθνείς, σημαντικό πρέπει να θεωρηθεί το ενδιαφέρον για ουσιαστική υποστήριξη των αντίστοιχων θεσμών.
3. Από πλευράς συνθετικών ιδεών, οι προτάσεις που εντάσσονται στο ρεπερτόριο του λεγόμενου “ελληνικού νέου μοντέρνου” είναι ευδιάκριτες, με καθαρές γεωμετρικές μορφές, συνήθως ορθογώνιες, και προβάλλοντας την “ειλικρινή” εμφάνιση και συσχέτιση των δομικών στοιχείων και υλικών. Διακρίνονται πάντως και διαφοροποιήσεις οφειλόμενες, πιθανώς, στις ιδιαιτερότητες της συνθετικής διδασκαλίας στις Σχολές Αρχιτεκτονικής, δεδομένου ότι, για την πλειονότητα των μελετητών, δεν είναι μεγάλη η χρονική απόσταση από τη λήψη του διπλώματος στην αρχιτεκτονική. Πρέπει επίσης να σημειωθούν σχεδιαστικές επιλογές, όπως η δημιουργία υπόσκαφων κτηρίων, που έχουν ίσως κερδίσει την προτίμηση των νεωτέρων μελετητών, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν μέχρι σημείου υπερβολής, αρνητικά συνεπικουρούμενες από ενδεχόμενες νομικές διευκολύνσεις. Πέρα από την πιθανή επιρροή γενικότερων συνθετικών και μορφικών τάσεων, ή ακόμη και πέρα από την πρόθεση να διογκωθεί το εκάστοτε αρχιτεκτόνημα χωρίς ορατές επιπτώσεις στο περιβάλλον, μπορούμε ίσως να συσχετίσουμε τις προτάσεις αυτές με κτηριακές προτάσεις που είναι πρωτίστως προσανατολισμένες τοπιακά.
4. Είναι γενικευμένη η χρήση εξελιγμένων ψηφιακών εργαλείων αναπαράστασης, μέχρι του σημείου να είναι δύσκολο να ξεχωρίσει ο αναγνώστης αν πρόκειται για τρισδιάστατη αναπαράσταση ή για φωτογραφία του πραγματικού χώρου. Αντίθετα, δεν φαίνεται να αξιοποιούνται πλήρως οι δυνατότητες των εργαλείων αυτών στο να περιγράψουν τους μετασχηματισμούς της κεντρικής ιδέας από την πρώτη σύλληψη μέχρι το τελικό αποτέλεσμα. Εν γένει, με εξαιρέσεις, προτιμώνται οι λεκτικές περιγραφές και εξηγήσεις, οι οποίες συχνά δεν αποφεύγουν τον μεταφορικό λόγο.

Εν κατακλείδι, η Κριτική Επιτροπή τονίζει, για μιαν ακόμη φορά, τη σημασία του θεσμού για την προβολή του έργου των νέων αρχιτεκτόνων και, κατ’ επέκταση, για το ρόλο της νέας ελληνικής αρχιτεκτονικής στο συνεχώς και ταχύτατα εξελισσόμενο forum νέων ιδεών στην παγκόσμια αρχιτεκτονική σκηνή.

Η Κριτική Επιτροπή